1.Με αφορμή την πρόσφατη υπ’ αριθμόν 2833/2024 απόφαση του Πολυμελούς
Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία απέρριψε κατά πλειοψηφία αγωγή σε βάρος
δημοσιογράφων, εκδότη, διευθυντή και αρχισυντάκτη εφημερίδας και δημοσιογραφικού
πρακτορείου, η Ένωση Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών επισημαίνει ότι η
ελευθερία του τύπου και η απρόσκοπτη λειτουργία του για την ανάδειξη ζητημάτων
δημοσίου ενδιαφέροντος αποτελούν θεμέλιο για την ορθή λειτουργία του κράτους δικαίου
και των θεσμών του.
2.Το άρθρο 14 του Συντάγματος σε συνδυασμό με το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ κατοχυρώνει την
ελευθερία γνώμης και την ελευθερία λήψης ἡ μετάδοσης πληροφοριών ἡ ιδεών, χωρίς
επέμβαση των δημοσίων αρχών και ανεξάρτητα από σύνορα. Την ίδια στιγμή καθιερώνει
καθήκοντα κα ευθύνες για την προστασία της υπόληψης και των δικαιωμάτων τρίτων
προστατεύοντας έτσι τα άτομα από την καταχρηστική άσκησή της.
3. Ήδη η απόφαση κινείται στην κατεύθυνση της νομολογίας του ΕΔΔΑ , η οποία
εξασφαλίζει την προνομιακή μεταχείριση της ελευθερίας της έκφρασης, ιδίως σε
περιπτώσεις προσβολής της τιμής δημοσίων προσώπων καθώς και σε περιπτώσεις
ζητημάτων δημοσίου ενδιαφέροντος. Ειδικότερα, κατά παγιωμένη θέση του δικαστηρίου,
τα όρια της αποδεκτής κριτικής ως προς έναν πολιτικό, συμπεριλαμβανομένων και των
δημοσίων προσώπων, στον οποίο γίνεται αναφορά υπό την ιδιότητα αυτή, είναι ευρύτερα
από εκείνα έναντι ενός απλού ιδιώτη, καθώς ο πρώτος έχει πολύ μεγαλύτερη έκθεση και
άρα πρέπει να επιδεικνύει και μεγαλύτερη ανοχή. Ως εκ τούτου, υπάρχει μικρό περιθώριο
εφαρμογής για τους περιορισμούς της ελευθερίας της έκφρασης στον πολιτικό λόγο και στα
θέματα δημοσίου συμφέροντος και επομένως ένα υψηλότερο πεδίο προστασίας της
ελευθερίας της έκφρασης στα πεδία αυτά. Επομένως, σε μια δίκη περί δυσφήμησης ο
ρόλος των εθνικών δικαστηρίων δεν συνίσταται στο να υποδείξουν στο δημοσιογράφο το
αυστηρό ελάχιστο των εκφράσεων και χαρακτηρισμών που μπορεί να χρησιμοποιεί αλλά
αντίθετα να εξετάσουν αν το δημόσιο ενδιαφέρον και η πρόθεση του δημοσιογράφου
δικαιολογούσαν την συγκεκριμένη υπερβολή.
4. Η Ένωση επισημαίνει ότι οι δημοσιογράφοι διαδραματίζουν κομβικό ρόλο, στην
αναζήτηση και μετάδοση πληροφοριών, απόψεων και ιδεών, στην ολοκλήρωση του
δημοσίου διαλόγου, στην αναβάθμιση των προϋποθέσεων και της ποιότητάς του και για
αυτό η δράση τους πρέπει να προστατεύεται. Η άσκηση της δραστηριότητας τους κατά τρόπο αποτελεσματικό,
ανεξάρτητο και υπεύθυνο καθώς και η πρόσβαση σε κάθε
απαραίτητη πληροφορία συμβάλλει ουσιαστικά στον δημοκρατικό πλουραλισμό. Η
δημοσιογραφία συνολικά οφείλει να ασκεί πίεση τόσο στην εκτελεστική εξουσία, όσο και
σε δημόσια πρόσωπα ή οργανισμούς με ισχύ, προβάλλοντας κριτικά επιχειρήματα και
ισχυρά τεκμήρια, τηρώντας δηλαδή τον απαραίτητο κώδικα δεοντολογίας. Μάλιστα, στο
πλαίσιο αυτό η Ένωση μνημονεύει την πρόσφατη υπ’ αριθμόν 2024/1069 οδηγία του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11 ης Απριλίου 2024 για την
αντιμετώπιση του φαινομένου SLAPP (Strategic Lawsuits Against Public Participation-
Στρατηγικές Αγωγές προς Αποθάρρυνση της Συμμετοχής του Κοινού) και δηλώνει πως
αναμένει τις νομοθετικές πρωτοβουλίες για την ενσωμάτωσή της στην ελληνική έννομη
τάξη.
5. Η Ένωση διατυπώνει ρητά τη θέση της ότι το δικαίωμα ελευθερίας της έκφρασης πρέπει
να ασκείται με αίσθημα καθήκοντος και ευθύνης, με στάθμιση και σεβασμό του
δικαιώματος ενημέρωσης των πολιτών αλλά και της προστασίας της υπόληψης και της
ιδιωτικής ζωής του ατόμου και υπογραμμίζει τα πάγια αιτήματα για πλουραλισμό, ανοχή
και ευρύτητα των αντιλήψεων χωρίς τα οποία δεν υπάρχει δημοκρατική κοινωνία.
ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ ΤΗΣ ΕΑΝΔΑ
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΣΤΕΛΙΟΣ ΒΟΥΚΟΥΝΑΣ
Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ